Korumalı İşyerlerine Sağlanan Teşvikler
Korumalı İşyerlerine Sağlanan Teşvikler
Değerli okurlar,
Hepimizin çok iyi bildiği üzere engelli bireylerin eğitim, istihdam, ulaşım gibi temel hizmetlere ulaşma imkânı ile diğer bireylerin bu tip imkânlara ulaşması arasında ciddi farklılık ve zorluklar bulunmaktadır. Dolayısıyla eğer bu temel farklılıklar ve zorluklar ortadan kaldırılırsa engelli bireylerin olağan yaşama eşit şartlarda katılım sağlaması o derece kolay olacaktır.
Çalışma hayatına göz atıldığında evrensel bir hak ve anayasal güvencesi olan çalışma hakkının, engelli bireyler için de eşit olarak sağlanması sosyal ve ekonomik katılım açısından son derece önemlidir.
Bu sayımızda zihinsel ve duygusal engelli kardeşlerimizin iş hayatına kazandırılmasına yönelik bir uygulama olan Korumalı İşyerleri ile sağlanan vergi ve sosyal güvenlik teşvikleri hakkında iş sahiplerine bilgi vermeyi amaçlıyoruz.
A- KORUMALI İŞYERİ NEDİR?
5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’un 3. Maddesinde Korumalı işyeri, iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engellilere mesleki rehabilitasyon sağlamak ve istihdam oluşturmak amacıyla Devlet tarafından teknik ve mali yönden desteklenen ve çalışma ortamı özel olarak düzenlenen işyeri olarak tanımlanmıştır.
Çalışma hayatına kazandırılmaları güç olan engelli bireylere istihdam oluşturmak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerce açılan veya açılacak olan korumalı işyeri statüsünün kazanılması, korumalı işyerlerinin işleyişi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esasların düzenlendiği “Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik” 26.11.2013 tarih 28833 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
Buna göre işyerleri “Korumalı İşyeri Statüsü” kazanabilmek için yönetmelikte belirtilen aşağıdaki unsurları yerine getirmek zorunludur.
1) En az 8 engelli işçinin çalıştığı işyerinin işvereni, korumalı işyeri statüsünün kazanılması için Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğüne başvuruda bulunmalıdır.
2) Ayrıca korumalı işyerlerinde çalışacak engelli bireylerin sayısının toplam işçi sayısına oranı %75’den az olmamalıdır. Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde, belirsiz süreli iş sözleşmesine ve belirli süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür.
Örneğin; Bir işletmede 12 kişinin çalıştığı varsayılırsa bu işyerinin korumalı işyeri statüsü kazanabilmesi için yönetmelikte belirtilen şartları haiz en az 9 kişinin çalışması gerekmektedir.
3) Korumalı işyerinde; işyeri yöneticisi ile mesleki ve teknik eğitim alanında yükseköğrenim görmüş veya usta öğreticilik yeterliliğini haiz eğitici personel istihdamı da zorunludur.
B- KORUMALI İŞYERLERİNDE KİMLER İSTİHDAM EDİLEBİLECEK?
Korumalı İşyerlerinde istihdam edilebilmek için;
- En az % 40 oranında zihinsel veya ruhsal engelli olmak,
- Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı olmak,
- On beş (15) yaşını bitirmiş olmak
gerekmektedir.
Ancak burada şu hatırlatmayı yapmakta fayda görüyoruz; korumalı işyerinde, fiziksel engelliler değil sadece zihinsel veya ruhsal engeli olan dostlarımız çalışabilecektir.
C- KORUMALI İŞYERLERİNDE UYGULANAN DESTEK VE TEŞVİKLER NELERDİR?
Korumalı işyerleri, ücret desteği, kuruluş sermayesi desteği, işletme giderleri desteği, yapılan ücret ödemelerinin tamamının gelir vergisi ve/veya kurumlar vergisinden indirilmesi, çevre temizlik vergisinden muafiyet ve sigorta prim teşviği gibi bir çok destek ve teşvikten yararlanmaktadırlar.
Ancak aşağıda sadece sigorta prim teşviki ve vergi teşviklerinden kısaca bahsetmeye çalışacağız.
D- KORUMALI İŞYERLERİNDE SİGORTA PRİM TEŞVİKİ
4857 sayılı Yasa’nın “Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu” başlıklı 30. maddesinin altıncı fıkrasında “… 5378 sayılı Kanun’un 14. maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların,… prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamının” Hazine’ce karşılanacağı belirtilmiştir.
Örneğin; En az 8 kişi istihdamı zorunlu bir korumalı işyeri işverenince, 2020/2. ayda her biri 3.000,00 TL karşılığında çalıştırılan sekiz sigortalıdan dolayı yararlanılacak teşvik tutarı;
Sigorta Primi İşveren Hissesi,
Malûllük, Yaşlılık, Ölüm : % 11
Genel Sağlık Sigortası : % 7,5
vKısa Vadeli Sigortalar : % 2
Toplam : % 20,5
Sigortalıların aylık prime esas kazanç tutarı: 24.000,00 TL
Prime esas kazanç alt sınırı : 2.943,00 TL
24.000,00 x %5 = 1.200,00 TL Beş puanlık indirim Hazine’ce karşılanacak tutar,
20,5 – 5 = 15,5 Beş puanlık kısım düşüldükten sonra kalan işveren hissesi
2.953,00 TL x %15,5 = 456,17 x 8= 3.649,36 TL Engelli teşviki Hazine’ce karşılanacak tutar olacaktır.
Bu durumda sigortalı payı dahil işveren tarafından ödenecek tutar;
24.000,00 x %34,5= 8.280 TL değil,
1.200,00 + 3.649,36 = 4.849,36 TL
İşverenin ödeyeceği tutar= 8.280,00 – 4.849,36 = 3.430,64 TL olacaktır.
E- KORUMALI İŞYERLERİNDE GELİR VERGİGİSİ VE KURUMLAR VERGİSİ İNDİRİMİ
Gelir Vergisi Kanunu’nun “Diğer indirimler” başlıklı 89. maddesinde, gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilmesi mümkün olan kalemler (şahıs sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, bağış ve yardımlar gibi) sayılmaktadır.
Aynı şekilde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer indirimler” başlıklı 10. maddesinde de, kurumlar vergisi matrahının tespitinde, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından aynı indirilebilecek kalemler (Ar-Ge, sponsorluklar, bağış ve yardımlar gibi) sayılmıştır.
6518 sayılı “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” TBMM Genel Kurulunda 6 Şubat 2014 tarihinde kabul edilmiştir. Söz konusu Kanun’un 7 ve 83. maddeleri ile yukarıda yer verilen maddelere, korumalı işyerlerinde istihdam edilen engelli çalışanlara ödenen ücretlerin brüt tutarları da dahil edilmiştir.
Buna göre korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100’ü gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından beyannamelerinde indirim olarak dikkate alınabilecektir.
Ancak indirimin, her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanabilmesi mümkündür. Ayrıca yıllık olarak indirilecek tutar da, her bir engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150’sini aşamayacaktır.
Söz konusu yasa ile yukarıda yer alan yüzde 100 oranının, engellilik derecelerine göre yüzde 150’ye kadar artırılması konusunda Bakanlar Kuruluna yetki de vermektedir. Bu düzenlemelerin uygulamasına ilişkin usul ve esasları ise Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görüşünü alarak Maliye Bakanlığı belirleyecektir.
Saygılarımızla,
