Kısa Çalışma Ödeneği
Kısa Çalışma Ödeneği
Değerli Okurlar,
Hepimizin yakından hissettiği üzere, birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de tesirini gösteren Yeni Tip Koronavirüs (Kovid-19) sosyo-ekonomik hayatı felç etmiş durumdadır.
Hatırlanacağı üzere 18.03.2020 tarihinde Çankaya Köşkü’nde gerçekleştirilen Koronavirüsle (KOVİD-19) Mücadele Eşgüdüm Toplantısıyla birlikte hem sosyal hem de iş hayatını yakından ilgilendiren önemli kararlar alınmıştı. İş hayatını ilgilendiren önemli kararlardan bir tanesi de kısa çalışma ödeneğinin devreye sokulması olmuştur. Bu nedenle işverenler açısından kısa çalışma uygulamasının ne olduğu ve nasıl yararlanılabileceği sorusu da iş hayatının sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için büyük önem kazanmıştır.
Salgın hastalık nedeniyle işveren ve işçi arasındaki en önemli bağ olan ücret kaybını önlemek adına Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, "dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep" kapsamında kısa çalışma ödeneği uygulaması başlatmış ve başvurular İŞKUR tarafından alınmaya başlamıştır.
Bu yazımızda Kısa Çalışma Ödeneği ve iş sahiplerinin başvurularının hızlı ve olumlu sonuçlanmasına yardımcı olabilmek için önemli bilgiler vermeye çalışacağız.
Kısa çalışma ödeneği nedir?
Birçok etkenin yanı sıra, gündemde olan KOVID-19 salgını gibi zorlayıcı sebeplerle;
• İşyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya,
• Faaliyetin tamamen yada kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde çalışan işçilere 3 ayı aşmamak üzere çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır. (Bu süre Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilecektir, gelişmeleri birlikte takip edeceğiz.)
Başvuru Nedeni?
İşverenler, genel ekonomik kriz, bölgesel kriz, sektörel kriz, zorlayıcı sebepler nedeniyle kısa çalışma başvurusu yapılabilmektedir. Zorlayıcı sebepler, işverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumlardır.
Söz konusu salgın hastalık “dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep” olarak kabul edilmektedir. İşverenler bu kapsamda kısa çalışma başvurusu yapabilecektir.
Kısa Çalışma Ödeneğine nasıl başvurulur? Başvurunun hızlı ve olumlu sonuçlanması için nelere dikkat edilmelidir?
Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren; buna ilişkin kanıtlarla İŞKUR biriminin e-posta adresine göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir.
Buna ilişkin bilgiler https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi adresinde detaylı bir şekilde yapılmıştır:
Koronavirüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işveren en az aşağıdaki asgari belgelerle başvuru yapmalıdır.
- Bir üst yazı (İşverenin faaliyetinin durdurulması veya azaltılmasının sebebini ayrıntılı anlatan bir üst yazı ıslak imzalı),
- Kısa Çalışma Talep Formu
- Kısa Çalışma Yaptırılacak İşçilere İlişkin Bilgileri İçeren Listeyi (Bu listenin diğer belgelerle taranması haricinde, excel formatının da paylaşılması gerekmektedir)
- Eğer işyeri yayınlanan genelgeler sebebiyle faaliyetlerine ara vermiş ise faaliyet belgesi veya işletme ruhsatı,
- Eğer işyeri yayınlanan genelgeler sebebiyle kapanmamış ise gerekçesini ifade eden belgeler veya gerekçesini açıklayan bir yazı.
İşverenler, tüm belgeleri ıslak imzalı ve kaşeli bir şekilde tarayıp bağlı olduğu İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle kısa çalışmaya başvuru yapabilir.
Mevcut başvurularla ilgili olarak iş müfettişlerinden dönüşler başlamıştır. Piyasanın içinde olduğumuz için işverenlerin başvuruda sıklıkla yaptığı hata ve eksiklikleri gözlemlemekteyiz. Bu sebeple işverenlerin başvurularının hızlı ve olumlu sonuçlanabilmesi için aşağıdaki hususlara ayrıca dikkat etmesinin önemli olduğunu belirtmek isteriz:
1) Kısa Çalışma Talep Formu, önceden hazırlanan plana uygun, eksiksiz ve hatasız bir biçimde doldurulmalıdır. (bu husus, işverenin talebi aynı zamanda taahhüdüdür, dolayısıyla asla yanıltıcı, yanlış olmamalıdır.)
2) Kısa çalışma talebinde bulunurken ilk bir haftalık sürenin kısa çalışma ödeneğinin hesaplanmasında dikkate alınmayacağını ve bu sürede maliyetlerin, ücret, vergi ve prim yükümlülükleri) işverenlerce karşılanacağı bilinmelidir.
3) Kısa Çalışma Uygulanacak İşçi Listesi, işçilerin hak sahibi olup olmadıkları kontrol edilerek oluşturulmalıdır.
4) Kısa çalışma talep formuna Kovid-19’la mücadele kapsamında işyeriyle ilgili alınan idari tedbir kararlarını ya da işyerinin almış olduğu yönetsel kararlar eklenmelidir.
5) Kısa çalışma dönemi boyunca işyerinde nasıl çalışılacağını gösterir çalışma planları ve bunun tüm çalışanlara duyurulduğunu gösterir kayıt ve belgeler Kısa Çalışma Talep Formuna eklenmelidir.
6) Kısa Çalışma Talep Formuna işveren iletişim bilgileri eksiksiz yazılmalıdır.
7) Kısa Çalışma Talep Formuna koronavirüsün işverenin mali yapısında ve yapılan işte yarattığı olumsuz etkiyi ortaya koyan kayıt ve belgeler eklenmelidir. (geçici vergi beyannameleri, bilançolar, gelir tabloları vs. gibi resmi kayıt ve belgeler yanında, satışlardaki düşüş, müşteri sayısındaki azalma vs. gibi parametreleri, önceki dönemlerle karşılaştırmalı ve anlaşılır şekilde ortaya koyabilecek şekilde düzenlenmiş, işverenlikçe hazırlanmış tablo, rapor vs. kayıt vb. belgeler.)
8) Kısa Çalışma Talep Formu ve bu forma ek yapılan bütün evrakların işyerini temsile yetkili kişilerce yapıldığını kanıtlayıcı nitelikte olan imza sirküleri ve vekaletname eklenmelidir.
9) İşyerinin faaliyet konusunu gösterir vergi levhası, ticaret sicili gazetesi vs. gibi kayıt ve benzeri belgeler kısa çalışma talep formuna eklenmelidir.
10) Başvuru evrakların tamamının kaşeli ve imzalı olması son derece önemlidir.
Bu hususlar; işveren başvurularının, iş müfettişlerinin değerlendirmelerini hızlı sonuçlandırmasına yardımcı olacağından son derece önemlidir. Ancak işyerinin içinde olduğu sektör veya başka değerlendirilecek hususlar olabileceğinden iş müfettişlerinin başka bilgi/belge talebi olabileceği unutulmamalıdır.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanmak İçin Gereken Şartlar Nelerdir?
• İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 60 gün hizmet akdine tabi çalışıyor olması ve son 3 yıl içinde en az 450 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olması,
• İş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu kısa çalışmaya katılacaklar listesinde işçinin bilgilerinin bulunması
• İşverenin kısa çalışma talebinin iş müfettişlerince yapılacak inceleme sonucu uygun bulunması,, gerekmektedir.
Uygunluk Tespitine Yönelik Genel Bilgiler
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca alınan kararlar uyarınca, tüm incelemeler iş müfettişleri tarafından mahalline gidilmeksizin Rehberlik ve Teftiş Başkanlığında veya Grup Başkanlıklarında sadece ilgili başvuru evrakı ve ekleri üzerinden ve tespit tutanağı düzenlenmeksizin gerçekleştirilecektir.
İnceleme sürecinde başvuru evraklarında eksiklik olduğunun değerlendirilmesi halinde, iş müfettişleri ivedilikle işverenler ile irtibata geçecek, söz konusu eksik evrakların elektronik ortamda intikal ettirilmesi istenecek ve inceleme evrak bazında ivedilikle tamamlanacaktır.
Kısa Çalışma Kapsamında;
- İşçilere kısa çalışma ödeneği ödenmesi,
- Genel Sağlık Sigortası primleri ödenmesi hizmetleri sağlanmaktadır.
Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.
2020 yılı için ödeme miktarları 1.752,40.-TL ile 4.380,99.-TL arasında değişmektedir.
Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.
Kısa çalışmanın günlük, haftalık veya aylık çalışma süresi içerisinde yapılacağı zaman aralığı işyerinin gelenekleri ve işin niteliği dikkate alınarak işverence belirlenir.
Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.
Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı (90 gün) aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır.
Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40’ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir.
Kısa çalışma yapan işçinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve Kurum tarafından ödenir.
Kısa Çalışmanın Erken Sona Ermesi
Eğer İşveren, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar verirse, iş verenin bu durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Kısa Çalışma Ödeneğinin Kesilmesi
Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.
İşverenin Kayıt Tutma Zorunluluğu
Kısa çalışma yapan işveren, işçilerin çalışma sürelerine ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadır.
Değerli okurlar bu yazımızda kısmi çalışma ödeneği uygulamasıyla ilgili olarak bilgiler vererek uygulamanın daha etkin ve hızlı bir şekilde sürdürülmesine katkı vermek istedik.
Ancak şu hususun altını çizmek isteriz; söz konusu uygulama işverenin başvuracağı bir uygulamadır. Dolayısıyla çalışanların bireysel başvuruları kabul edilmemektedir. Bu durum maalesef bazı mağduriyetlerin yaşanmasına sebep olmaktadır. Koronavirüsten korunmak amacıyla kendi OHAL’ini ilan eden hamile, belirli bir yaş üzeri ya da kanser, kalp, şeker, tansiyon vs. gibi kronik rahatsızlığı olan çalışanlar iş yerlerinden ücretsiz izin almak zorunda kalmıştır. Umarız ki yaşadığımız bu süreçte en azından mağdur olan bu çalışanlar için bir yasal düzenleme gelir ve bu kişiler bireysel olarak İŞKUR’a başvurup bu süreçte en azından işsizlik fonundan yararlandırılırlar.
Söz konusu salgın hastalık nedeniyle sıkıntılı günler geçiriyoruz. Dileğimiz tüm dünyanın ve cennet vatanımızın bu salgından bir an önce kurtulması, eski sağlıklı, neşeli, mutlu günlerimize dönmek olacaktır.
Lütfen mümkün olduğunca evde kalalım. Sevdiklerimizle birlikte geçireceğimiz sağlıklı günler diliyorum.
Saygılarımla,
